Hoe uw koopkracht beschermen wanneer de inflatie hoger is dan de rente op uw spaarboekje?

Voor de Belgische spaarder is het een verontrustende realiteit: het geld op de traditionele spaarrekening wordt minder waard. De inflatie, de algemene stijging van de prijzen, is al geruime tijd hoger dan de povere rente die banken bieden. Dit betekent dat u met hetzelfde bedrag volgend jaar minder kunt kopen. Uw koopkracht erodeert stilletjes, dag na dag. Velen voelen de drang om « iets » te doen, maar de wereld van beleggingen lijkt complex en risicovol, vol met jargon en tegenstrijdige adviezen van bankiers die vaak hun eigen, dure producten aanprijzen.

De gebruikelijke oplossingen, zoals intekenen op een actief beheerd fonds van uw huisbank of luisteren naar speculatieve tips, leiden vaak tot teleurstelling. Deze paden zijn bezaaid met hoge instapkosten, jaarlijkse beheerskosten en een gebrek aan transparantie. Het voelt als een spel waarvan de regels in uw nadeel zijn geschreven. Maar wat als de sleutel tot het beschermen van uw vermogen niet ligt in het proberen te verslaan van de markt, maar in het beheersen van de elementen die u wél kunt controleren: kosten, fiscaliteit en uw eigen gedrag?

Dit artikel doorbreekt de complexiteit. We gaan niet op zoek naar de volgende ‘hot stock’, maar leggen een heldere, prudente en analytische strategie bloot, specifiek voor de Belgische context. We analyseren de onzichtbare kosten die uw rendement opeten, vergelijken de meest courante opties op basis van feiten en cijfers, en bieden concrete stappenplannen. Het doel is niet om van u een trader te maken, maar een geïnformeerde belegger die zijn vermogen op een verstandige en kostenefficiënte manier beschermt en laat groeien voor de lange termijn.

In de volgende secties ontleden we de impact van inflatie, vergelijken we de cruciale keuzes die voor u liggen en bieden we een duidelijk stappenplan om de controle over uw financiële toekomst terug te nemen.

Waarom 10.000 € op uw spaarrekening na 5 jaar nog maar 8.500 € waard is?

De spaarrekening wordt traditioneel gezien als de veiligste plek voor uw geld. In de huidige economische realiteit is dit echter een illusie. Het gevaar is niet dat uw kapitaal verdwijnt, maar dat de koopkracht ervan systematisch wordt uitgehold. Dit fenomeen, bekend als de ‘inactieve kost’, is het directe gevolg van een inflatie die de spaarrente overstijgt. Wanneer de prijzen van goederen en diensten sneller stijgen dan de rente die u op uw spaargeld ontvangt, verliest u reëel vermogen.

In België is dit probleem bijzonder acuut. Terwijl de gemiddelde spaarrente in de eurozone recentelijk hoger lag, bleven Belgische banken achter. Volgens statistieken van de ECB lag de gemiddelde Belgische spaarrente op 0,77% tegenover 1,43% in de eurozone. Een studie over het koopkrachtverlies bij Belgische spaarders illustreert de harde cijfers: met een inflatie van 1,91% en een spaarrente van 0,77%, verliest een Belgische spaarder jaarlijks 1,14% aan koopkracht. Per €1.000 op een spaarrekening blijft na één jaar dus nog maar €988,60 aan koopkracht over.

Extrapoleren we dit effect over een langere periode, dan worden de gevolgen dramatisch. Een negatief reëel rendement van -1,14% per jaar lijkt misschien klein, maar door het samengestelde effect, is de impact aanzienlijk. Een bedrag van €10.000 op een spaarrekening zou na vijf jaar, bij een aanhoudend vergelijkbaar reëel verlies, in koopkracht dalen tot ongeveer €9.440. Als de inflatie piekt en de rente laag blijft, kan dit verlies zelfs oplopen tot de in de titel genoemde €1.500, wat de dringende noodzaak aantoont om alternatieven te overwegen.

Zelf beleggen in een wereldwijde ETF of een bankfonds kiezen: waar betaalt u de minste kosten?

Zodra u beslist om de stap van sparen naar beleggen te zetten, is de volgende cruciale vraag: hoe? De meest toegankelijke opties voor een beginnende belegger zijn een fonds via de huisbank of zelfstandig investeren in een ETF (Exchange Traded Fund) via een online broker. Hoewel beide opties diversificatie bieden, is er een wereld van verschil in de kostenstructuur, een factor die op lange termijn uw eindrendement bepaalt.

Bankfondsen zijn actief beheerde fondsen, wat betekent dat een team van analisten probeert de markt te verslaan. Voor deze service betaalt u een hoge prijs. De kostenerosie is hier aanzienlijk door hoge instapkosten (vaak 2% tot 3%) en jaarlijkse beheerskosten (tussen 1,5% en 2,5%). Een wereldwijde ETF daarentegen volgt passief een index (zoals de MSCI World). Omdat er geen dure fondsbeheerders zijn, zijn de kosten drastisch lager. Jaarlijkse kosten kunnen zo laag zijn als 0,07% en er zijn doorgaans geen instap- of uitstapkosten, enkel een lage beurstaks.

De onderstaande vergelijking, gebaseerd op een analyse van Test-Aankoop, toont de impact van deze kosten op een investering van €10.000 over 5 jaar. De resultaten spreken voor zich en tonen een gigantische transparantiekloof tussen de twee producten.

Het verschil in kosten kan oplopen tot meer dan €1.500 over slechts vijf jaar. Dit is geld dat rechtstreeks uit uw rendement wordt gehaald. Voor de prudente belegger die zijn kapitaal wil beschermen, is de keuze voor een goedkope, wereldwijd gespreide ETF de meest rationele en kostenefficiënte strategie. Het proces om hiermee te starten is bovendien eenvoudiger dan velen denken.

Goud of aandelen: wat biedt de beste bescherming tijdens een recessie?

In tijden van economische onzekerheid en hoge inflatie zoeken beleggers naar een veilige haven. Twee activa komen dan traditioneel naar voren: goud en aandelen. Hun rol in een portefeuille is echter fundamenteel verschillend. Aandelen vertegenwoordigen een eigendomsbelang in bedrijven en zijn op lange termijn de motor van vermogensgroei. Goud daarentegen produceert niets en keert geen dividend uit; het fungeert voornamelijk als een verzekering tegen crisis en valutaontwaarding.

Historisch gezien heeft goud de neiging goed te presteren wanneer het vertrouwen in traditionele financiële systemen daalt. Tijdens periodes van hoge inflatie of geopolitieke spanningen kan de goudprijs stijgen, terwijl aandelenmarkten dalen. Een studie van de prestaties in 2022 toonde bijvoorbeeld aan dat de Bloomberg Commodity ETF, met goud als een van de top holdings, met 20% steeg en de S&P 500-aandelenindex met 24% versloeg. Dit illustreert zijn potentieel als diversificator. Aandelen van kwaliteitsbedrijven met een sterk prijszettingsvermogen kunnen de inflatie echter ook doorrekenen aan hun klanten, waardoor hun winsten en aandelenkoersen op termijn meegroeien.

Voor de Belgische belegger heeft fysiek beleggingsgoud een bijkomend fiscaal voordeel: beleggingsgoud is vrijgesteld van btw. Dit maakt de aankoop van munten of staven direct voordeliger dan andere goederen. De conclusie is niet om te kiezen tussen goud of aandelen, maar om een evenwicht te vinden. Een kleine allocatie aan goud (bijvoorbeeld 5% tot 10% van de portefeuille) kan als een stabilisator werken en de totale volatiliteit verminderen, terwijl de rest van de portefeuille in een wereldwijd gespreide aandelen-ETF kan worden geïnvesteerd voor vermogensgroei op lange termijn.

De fout van ‘market timing’ die kleine beleggers gemiddeld 4% rendement kost

Een van de grootste en duurste fouten die beginnende beleggers maken, is proberen de markt te ‘timen’. Dit houdt in dat men probeert te voorspellen wanneer de beurs op zijn laagste punt staat om te kopen en op zijn hoogste punt om te verkopen. Hoewel dit in theorie ideaal klinkt, is het in de praktijk bijna onmogelijk om dit consistent correct te doen. Zelfs professionele beleggers slagen hier zelden in. Pogingen tot market timing leiden vaak tot het tegenovergestelde effect: men koopt uit euforie wanneer de markt al hoog staat en verkoopt in paniek wanneer de markt daalt, waardoor verliezen worden vastgeklikt.

Onderzoek toont keer op keer aan dat deze gedragsfout een aanzienlijke impact heeft op het rendement. Studies wijzen uit dat de gemiddelde belegger door foute timingbeslissingen zijn rendement met enkele procenten per jaar ziet dalen. Dit is een van de belangrijkste ‘rendementslekken’ in een portefeuille. De drang om te handelen wordt vaak aangewakkerd door de veelheid aan beschikbare producten. Zoals experts van LYNX Beleggen opmerken, kunt u inspelen op inflatie met een breed scala aan instrumenten: « U kunt inspelen op de besproken inflatie door middel van aandelen, opties, grondstoffen, futures, ETF’s. » Deze overvloed aan keuzes kan leiden tot besluiteloosheid of, erger nog, tot overhaaste acties.

De meest effectieve strategie om deze valkuil te vermijden is periodiek beleggen, ook bekend als Dollar-Cost Averaging (DCA). In plaats van een groot bedrag in één keer te investeren (lump sum), spreidt u uw investering over tijd door elke maand een vast bedrag te beleggen. Dit heeft twee grote voordelen:

• Risicospreiding in de tijd: U koopt automatisch meer aandelen wanneer de prijzen laag zijn en minder wanneer ze hoog zijn. Dit vlakt uw gemiddelde aankoopprijs af.
• Emotionele discipline: Het proces wordt geautomatiseerd, waardoor de verleiding om op basis van marktpaniek of -euforie te handelen, wordt weggenomen. U volgt simpelweg uw plan.

Voor de voorzichtige Belgische spaarder is dit de ideale aanpak. Het haalt de stress en de gokfactor uit het beleggingsproces en vervangt het door een gedisciplineerde, consistente en bewezen effectieve methode om vermogen op te bouwen.

Hoe uw beleggingsportefeuille herbalanceren om het risico constant te houden?

Naarmate u belegt, zullen de verschillende onderdelen van uw portefeuille aan verschillende snelheden groeien. Aandelen kunnen bijvoorbeeld sterk stijgen, waardoor hun gewicht in uw portefeuille toeneemt van bijvoorbeeld 60% naar 70%. Hierdoor wordt uw portefeuille risicovoller dan u oorspronkelijk bedoeld had. Om dit te corrigeren, is het noodzakelijk om periodiek te herbalanceren. Dit betekent dat u een deel van de best presterende activa verkoopt om meer te kopen van de onderpresterende activa, en zo uw oorspronkelijke weging (bv. 60% aandelen, 30% obligaties, 10% goud) te herstellen.

Herbalanceren is een contra-intuïtieve maar gedisciplineerde handeling: het dwingt u om ‘hoog’ te verkopen en ‘laag’ te kopen. Dit helpt om uw risicoprofiel constant te houden en kan op lange termijn zelfs het rendement verbeteren. Voor de Belgische belegger is het echter belangrijk om rekening te houden met de fiscale implicaties van deze transacties. Elke aan- of verkoop op de beurs is onderhevig aan de beurstaks (TOB). Dit is een ander ‘rendementslek’ waar u zich bewust van moet zijn.

De hoogte van de TOB hangt af van het type transactie. Het is cruciaal om deze kosten mee te nemen in uw beslissing om te herbalanceren. Als de afwijkingen in uw portefeuille klein zijn, is het mogelijk niet kostenefficiënt om te herbalanceren vanwege de transactiekosten.

Een praktische aanpak is om eenmaal per jaar uw portefeuille te controleren. Als de weging van een activaklasse meer dan 5% afwijkt van uw doel, kunt u herbalanceren. Een alternatieve, vaak fiscaal vriendelijkere methode, is om uw nieuwe maandelijkse stortingen te gebruiken om de ondervertegenwoordigde activaklassen aan te kopen, in plaats van de winnaars te verkopen. Dit brengt uw portefeuille geleidelijk terug in balans zonder verkooptransacties en de bijbehorende TOB te activeren.

Robo-adviseur of menselijke bankier: wie behaalt het beste rendement voor een klein kapitaal?

Voor beleggers die het proces niet volledig zelf willen beheren, bieden robo-adviseurs een modern, kostenefficiënt alternatief voor de traditionele bankier. Een robo-adviseur is een digitaal platform dat op basis van een vragenlijst uw risicoprofiel bepaalt en vervolgens automatisch belegt in een portefeuille van goedkope ETF’s. Een menselijke bankier doet in essentie hetzelfde, maar het proces is minder geautomatiseerd en, cruciaal, vaak veel duurder en minder transparant.

De transparantiekloof is hier het sleutelwoord. Robu-adviseurs in België, zoals Curvo, Matti of Birdee, zijn wettelijk verplicht om volledige transparantie te bieden over hun kosten. Ze rekenen doorgaans een all-in fee van 0,6% tot 1% per jaar, waarin alle transactie-, beheer- en servicekosten zijn inbegrepen. Traditionele banken daarentegen rekenen niet alleen hogere beheerskosten (vaak 2-3%), maar adviseren doorgaans hun eigen, dure huisfondsen. Ze ontvangen hiervoor vaak ‘retrocessies’ (verborgen commissies van de fondsbeheerder), een belangenconflict dat zelden openlijk wordt gecommuniceerd aan de klant.

Deze hogere kosten, gecombineerd met de stijgende belastingdruk op vermogen, maken de keuze nog crucialer. Recente cijfers tonen aan dat de belastingen op sparen en beleggen in België een recordhoogte bereikten van €8,5 miljard, een stijging van 39%. In een omgeving waar zowel kosten als belastingen aan uw rendement knagen, wordt elke bespaarde euro exponentieel belangrijker. Voor een klein kapitaal, waar de impact van vaste kosten relatief groter is, is een robo-adviseur of zelf beleggen in ETF’s bijna altijd de wiskundig superieure keuze. De combinatie van lagere kosten en het vermijden van belangenconflicten leidt op lange termijn onvermijdelijk tot een hoger netto rendement.

Het risico van cash: waarom te veel liquiditeiten aanhouden u armer maakt

Hoewel beleggen essentieel is om de inflatie te verslaan, is het roekeloos om al uw spaargeld te investeren. Er is wel degelijk een plaats voor cash in een gezonde financiële planning, maar de rol ervan moet duidelijk gedefinieerd zijn: het dient als noodfonds, niet als langetermijninvestering. Een noodfonds is een reserve liquide middelen om onverwachte uitgaven (een kapotte wasmachine, een onverwachte medische rekening) of een plotseling inkomensverlies op te vangen, zonder dat u uw beleggingen hoeft te verkopen op een ongunstig moment.

Te veel cash aanhouden buiten dit noodfonds is echter een vorm van risico op zich: het risico van koopkrachtverlies. Elke euro die onnodig op een spaarrekening staat, wordt jaar na jaar minder waard. We zien dat Belgische spaarders dit risico beginnen te voelen. Recentelijk zijn de tegoeden op termijnrekeningen fors gestegen met €53 miljard. Hoewel de rente hier iets hoger is, is ze nog steeds onvoldoende om de inflatie volledig te compenseren, waardoor het een suboptimale oplossing blijft.

De juiste aanpak is om uw noodfonds rationeel te berekenen en al het overtollige kapitaal aan het werk te zetten. Een vuistregel is om een noodfonds aan te houden dat 3 tot 6 maanden van uw essentiële levensonderhoud dekt. Het exacte bedrag hangt af van uw persoonlijke situatie en jobzekerheid.

Hoe het maximum halen uit het pensioensparen en langetermijnsparen dit jaar?

Naast beleggen op eigen initiatief, biedt de Belgische overheid fiscaal gestimuleerde manieren om voor uw toekomst te sparen: het pensioensparen en het langetermijnsparen. Dit zijn instrumenten van de ‘derde pijler’ die een directe belastingvermindering opleveren, wat neerkomt op een onmiddellijk gegarandeerd rendement. Voor elke spaarder is het essentieel om deze mogelijkheden optimaal te benutten. Het is een van de weinige ‘free lunches’ in de financiële wereld.

Het verlies voor de Belgische gezinnen als gevolg van deze dalende rente sinds 2009 zou naar schatting zo’n 70 miljard euro bedragen.

– Look&Fin, Wat brengt uw spaarboekje op in 2021

Dit enorme verlies, zoals becijferd door Look&Fin, onderstreept de noodzaak om alle beschikbare hefbomen te gebruiken. Voor het pensioensparen heeft u in 2024 de keuze tussen twee plafonds. De keuze hangt af van uw inkomen en het gewenste belastingvoordeel.

Het is belangrijk op te merken dat u expliciet aan uw bank of verzekeraar moet laten weten dat u voor het hogere bedrag van €1.310 kiest, anders wordt u automatisch in het standaardsysteem van €1.020 gehouden. Naast het pensioensparen bestaat er ook nog het langetermijnsparen, dat een belastingvermindering van 30% biedt op een bedrag dat afhangt van uw beroepsinkomen (met een maximum van €2.390 per jaar). Veel mensen vergeten dit of denken dat het niet cumuleerbaar is, maar voor velen is het een extra mogelijkheid om fiscaal voordelig te sparen. Het loont de moeite om via uw belastingaangifte (Tax-on-web) te simuleren of u nog fiscale ruimte heeft voor dit systeem.

Uw koopkracht beschermen is geen passieve activiteit. Het vereist een bewuste strategie, discipline en een focus op de juiste variabelen. Door de controle te nemen over kosten, uw gedrag te automatiseren en slim gebruik te maken van de fiscale voordelen die België biedt, bouwt u een robuuste verdediging tegen de sluipende erosie van inflatie. De eerste stap is vandaag nog uw huidige situatie te analyseren en een concreet plan op te stellen.